A Materia e a Enerxía no Laboratorio

A semana pasada os rapaces de 5º de primaria desfrutaron dunhas Xornadas da Ciencia, como complemento ós temas que están a estudar nas clases: a materia e a enerxía.

Contamos coa colaboración da encargada do laboratorio de Física e Química para realizar unha serie de experimentos e experiencias que nos permitiron aprender moito e de forma moi divertida sobre as propiedades da materia.

O mellor e que a maioría dos experimentos pódense facer na casa con moi pouco gasto, polo que vos deixo aquí os materiais necesarios e o procedemento.



PRÁCTICA 1: A PILA VEXETAL

Neste experimento construimos unha pila a partires de patacas e limóns (¡do limoeiro da nosa horta!).

Imos convertela enerxía química dos vexetais, que normalmente usamos ó comelos, en enerxía eléctrica que nos permita acender un LED, con axuda dos metais máis usados na fabricación de pilas.
¡Ollo!: O que usemos nesta práctica non se poderá usar para comer despois.

Material:

• Patacas e/ou limóns. Debe funcionar a partir de dous pero cantos máis, mellor.
• Cables
• Zinc: Calquera cousa deste metal ou galvanizado (zincado). Hainos en calquera ferretería.
• Cobre: Por exemplo, as moedas de 1, 2 e 5 céntimos están recubertas de cobre.
• Un LED 

Procedemento: 

1. Cravamos nas patacas o zinc e o cobre, o máis alonxados un do outro e sen tocarse no interior.
2. Conectamos cos cables o zinc dunha pataca co cobre de outra e así con todas as que teñamos.
3. Ten que quedar libre un extremo con zinc e outro con cobre: poñémoslle cables tamén.
4. Estes cables son os que conectarán co LED e este ¡acenderá!

Trucos:
-Cantas máis patacas (ou limóns) usemos e máis grandes sexan máis enerxía teremos e poderemos acender aparatos de máis potencia coma pequenas bombillas de resistencia ou despertadores.

-Se non funciona e o temos todo ben conectado lixar os metais pode ser a solución.

-Podemos probar con outros froitos ou tubérculos para ver cales dan máis enerxía.

Conseguimos acender un par de LED

PRÁCTICA 2: O FLUIDO SÓLIDO

Imos crear o que se coñece coma "fluido non newtoniano", un fluido cunha viscosidade non definida, senón que depende da presión ou esforzo que apliquemos sobre o mesmo.
Desta forma comportarase coma un sólido se lle aplicamos forza e coma un líquido se imos pouco a pouco.

Material:

• Auga
• Almidón de millo, máis coñecido coma maicena.
• Un bol grande ou barreño
• Opcional: Colorante alimentario

Procedemento: 

1. Botamos unha boa cantidade de maicena no noso recipiente.
2. Imos engadindo auga pouco a pouco e removendo ata dar coa textura espesiña que queremos.
3. Ó dar un golpe seco contra o "líquido" este comportarase coma un sólido.
4. Se somerxemos a man lentamente será coma un líquido.
5. ¡Xogar, desfrutar e pringarse moito! Podes collelo coma un sólido, tentar darlle forma de boliñas e ver coma se escorre polas túas mans.

Truco: A mistura é branca, podes darlle algo de cor engadindo unhas gotas de colorante alimentario.

Pringámonos coa maicena

PRÁCTICA 3: A TINTA INVISIBLE

Faremos tinta invisible con zume de limón.
O ácido cítrico dos limóns ten unha temperatura de combustión menor a do papel. ¿Que significa isto? Que o zume quéimase antes que o papel e ó queimarse deixa a marca sobre a folla.

Material:

• Papel
• Pincel ou bastoncillos hixiénicos
• Un limón
• Unha vela acendida (¡SEMPRE CON SUPERVISIÓN DUN ADULTO!)

Procedemento: 

1. Exprimimos o xugo dun limón.
2. Empapamos o pincel ou bastonciño no xugo e escribimos con el no papel.
3. Deixamos secar: a mensaxe ou debuxo desaparecen.
4. Achegamos o papel á chama da vela o bastante para que se quente sen queimarse.
5. ¡A nosa mensaxe aparece!

Laura, a profe de Química, revelando as mensaxes

PRÁCTICA 4: MEDIDAS DE VOLUME

Esta práctica permite explicar e experimentar o Principio de Arquímedes, que di o seguinte:

"Un corpo total ou parcialmente somerxido nun fluído en repouso, recibe un impulso de abaixo cara a arriba igual ao peso do volume do fluído que desaloxa."

Material:

• Probetas, vasos de precipitados ou calquera recipiente con medidas de volume.
• Plastilina
• Pequenos obxetos que collan no noso recipiente.

Procedemento: 

1. Enchemos a probeta de auga ata certa marca de medida (a metade, por exemplo)
2. Facemos unha boliña coa plastilina e a botamos na auga.
3. A diferencia de volume entre o que marca agora e o inicial é o volume da boliña.
4. Collemos a mesma boliña e dámoslle outra forma (de tubiño, por exemplo).
5. ¿Terá o mesmo volume ó cambiarlle a forma? ¡Proba!
6. Gritamos ¡Eureka!

Bonus: podemos probar a medir o volume de calqueira obxeto pequeño e trastear un chisco coa plastilina.

Medindo volumes

PRÁCTICA 5: A DENSIDADE 

A densidade da auga cambia coas sustancias que teña disoltas nela, ó engadir sal aumentarmos a súa densidade o por tanto é máis doado flotar nela xa que exerce máis empuxe.
¡Por isto costa máis flotar nunha piscina que no mar e se flota tanto no Mar Morto!
Cando un ovo apodrece comeza a flotar (de feito podemos saber se un ovo é fresco por se afunde na auga), isto débese ó cambio na densidade do ovo.

Material:

• 3 Ovos de galiña frescos (podemos arranxar con un, pero é máis visual con 3, pódense usar para comer despois).
• Un vaso para cada ovo.
• Sal
• Un pau para remover

Procedemento: 

1. Enchemos de auga os tres vasos.
2. Nun deles disolvemos unhas culleradas de sal.
3. Noutro disolvemos un bo puñado de sal.
4. Botamos os ovos nos vasos e vemos o que ocorre.
5. Teremos así ovos flotando a distintas alturas segundo a cantidade de sal disolta.

Variantes: Podemos facelo cun único ovo e ir engadindo sal pouco a pouco. É importante disolvela ben, se queda abaixo non disolta o experimento non funcionará. Sería como ter o cacao pegado no fondo da taza ¡non chocolatea o leite!
Se temos problemas para disolver podemos quentar un chisco a auga.

Tres ovos a tres alturas

¡Agora a intentalo na casa!