A Materia e a Enerxía no Laboratorio

A semana pasada os rapaces de 5º de primaria desfrutaron dunhas Xornadas da Ciencia, como complemento ós temas que están a estudar nas clases: a materia e a enerxía.

Contamos coa colaboración da encargada do laboratorio de Física e Química para realizar unha serie de experimentos e experiencias que nos permitiron aprender moito e de forma moi divertida sobre as propiedades da materia.

O mellor e que a maioría dos experimentos pódense facer na casa con moi pouco gasto, polo que vos deixo aquí os materiais necesarios e o procedemento.



PRÁCTICA 1: A PILA VEXETAL

Neste experimento construimos unha pila a partires de patacas e limóns (¡do limoeiro da nosa horta!).

Imos convertela enerxía química dos vexetais, que normalmente usamos ó comelos, en enerxía eléctrica que nos permita acender un LED, con axuda dos metais máis usados na fabricación de pilas.
¡Ollo!: O que usemos nesta práctica non se poderá usar para comer despois.

Material:

• Patacas e/ou limóns. Debe funcionar a partir de dous pero cantos máis, mellor.
• Cables
• Zinc: Calquera cousa deste metal ou galvanizado (zincado). Hainos en calquera ferretería.
• Cobre: Por exemplo, as moedas de 1, 2 e 5 céntimos están recubertas de cobre.
• Un LED 

Procedemento: 

1. Cravamos nas patacas o zinc e o cobre, o máis alonxados un do outro e sen tocarse no interior.
2. Conectamos cos cables o zinc dunha pataca co cobre de outra e así con todas as que teñamos.
3. Ten que quedar libre un extremo con zinc e outro con cobre: poñémoslle cables tamén.
4. Estes cables son os que conectarán co LED e este ¡acenderá!

Trucos:
-Cantas máis patacas (ou limóns) usemos e máis grandes sexan máis enerxía teremos e poderemos acender aparatos de máis potencia coma pequenas bombillas de resistencia ou despertadores.

-Se non funciona e o temos todo ben conectado lixar os metais pode ser a solución.

-Podemos probar con outros froitos ou tubérculos para ver cales dan máis enerxía.

Conseguimos acender un par de LED

PRÁCTICA 2: O FLUIDO SÓLIDO

Imos crear o que se coñece coma "fluido non newtoniano", un fluido cunha viscosidade non definida, senón que depende da presión ou esforzo que apliquemos sobre o mesmo.
Desta forma comportarase coma un sólido se lle aplicamos forza e coma un líquido se imos pouco a pouco.

Material:

• Auga
• Almidón de millo, máis coñecido coma maicena.
• Un bol grande ou barreño
• Opcional: Colorante alimentario

Procedemento: 

1. Botamos unha boa cantidade de maicena no noso recipiente.
2. Imos engadindo auga pouco a pouco e removendo ata dar coa textura espesiña que queremos.
3. Ó dar un golpe seco contra o "líquido" este comportarase coma un sólido.
4. Se somerxemos a man lentamente será coma un líquido.
5. ¡Xogar, desfrutar e pringarse moito! Podes collelo coma un sólido, tentar darlle forma de boliñas e ver coma se escorre polas túas mans.

Truco: A mistura é branca, podes darlle algo de cor engadindo unhas gotas de colorante alimentario.

Pringámonos coa maicena

PRÁCTICA 3: A TINTA INVISIBLE

Faremos tinta invisible con zume de limón.
O ácido cítrico dos limóns ten unha temperatura de combustión menor a do papel. ¿Que significa isto? Que o zume quéimase antes que o papel e ó queimarse deixa a marca sobre a folla.

Material:

• Papel
• Pincel ou bastoncillos hixiénicos
• Un limón
• Unha vela acendida (¡SEMPRE CON SUPERVISIÓN DUN ADULTO!)

Procedemento: 

1. Exprimimos o xugo dun limón.
2. Empapamos o pincel ou bastonciño no xugo e escribimos con el no papel.
3. Deixamos secar: a mensaxe ou debuxo desaparecen.
4. Achegamos o papel á chama da vela o bastante para que se quente sen queimarse.
5. ¡A nosa mensaxe aparece!

Laura, a profe de Química, revelando as mensaxes

PRÁCTICA 4: MEDIDAS DE VOLUME

Esta práctica permite explicar e experimentar o Principio de Arquímedes, que di o seguinte:

"Un corpo total ou parcialmente somerxido nun fluído en repouso, recibe un impulso de abaixo cara a arriba igual ao peso do volume do fluído que desaloxa."

Material:

• Probetas, vasos de precipitados ou calquera recipiente con medidas de volume.
• Plastilina
• Pequenos obxetos que collan no noso recipiente.

Procedemento: 

1. Enchemos a probeta de auga ata certa marca de medida (a metade, por exemplo)
2. Facemos unha boliña coa plastilina e a botamos na auga.
3. A diferencia de volume entre o que marca agora e o inicial é o volume da boliña.
4. Collemos a mesma boliña e dámoslle outra forma (de tubiño, por exemplo).
5. ¿Terá o mesmo volume ó cambiarlle a forma? ¡Proba!
6. Gritamos ¡Eureka!

Bonus: podemos probar a medir o volume de calqueira obxeto pequeño e trastear un chisco coa plastilina.

Medindo volumes

PRÁCTICA 5: A DENSIDADE 

A densidade da auga cambia coas sustancias que teña disoltas nela, ó engadir sal aumentarmos a súa densidade o por tanto é máis doado flotar nela xa que exerce máis empuxe.
¡Por isto costa máis flotar nunha piscina que no mar e se flota tanto no Mar Morto!
Cando un ovo apodrece comeza a flotar (de feito podemos saber se un ovo é fresco por se afunde na auga), isto débese ó cambio na densidade do ovo.

Material:

• 3 Ovos de galiña frescos (podemos arranxar con un, pero é máis visual con 3, pódense usar para comer despois).
• Un vaso para cada ovo.
• Sal
• Un pau para remover

Procedemento: 

1. Enchemos de auga os tres vasos.
2. Nun deles disolvemos unhas culleradas de sal.
3. Noutro disolvemos un bo puñado de sal.
4. Botamos os ovos nos vasos e vemos o que ocorre.
5. Teremos así ovos flotando a distintas alturas segundo a cantidade de sal disolta.

Variantes: Podemos facelo cun único ovo e ir engadindo sal pouco a pouco. É importante disolvela ben, se queda abaixo non disolta o experimento non funcionará. Sería como ter o cacao pegado no fondo da taza ¡non chocolatea o leite!
Se temos problemas para disolver podemos quentar un chisco a auga.

Tres ovos a tres alturas

¡Agora a intentalo na casa!

Obradoiro de microscopía

Este mes xurdiu e materializouse, por iniciativa das rapazas de 5ºA a idea de formar un obradoiro de microscopía nos recreos.

Na nosa primeira sesión de laboratorio, a comezos de curso, observamos ó microscopio distintas preparacións de plantas e animais que podemos atopar na horta  e falamos un pouco sobre o proceso de preparación das mostras pero todo isto non satisfizo por completo a curiosidade científica de toda a clase.

Coma no colexio encántanos saciala curiosidade científica dos alumnos montamos este pequeno obradoiro no que, en grupos reducidos, os rapaces que así o quixeron aprenderon un chisco máis sobre preparación de mostras e eles mesmos poideron preparar os cortes e tincións de células epiteliais da súa mucosa oral e de células de cebola.

A metade de cada grupo fixo unha preparación de células do seu epitelio oral, frotando o papo por dentro cun palillo e tinguindo con azul de metileno.
A outra metade tirou polas células vexetais e cortou finas láminas de pel de cebola, que tinguiron con verde de metilo.

Aproveitamos tamén para trastear un pouco cos modelos anatómicos do laboratorio, posto que na clase de Naturais están dando o tema "O Corpo" e no laboratorio contamos cuns modelos antigos e marabillosos.

¡Entre todas facemos un corpo!

Os obradoiros continuarán mentres teñamos alumnos interesados en aprender máis.

Traballando no horto

Xa quedou todo dito de como van os sementeiros pero ¡non pensedes que son o único que temos entre mans!

Febreiro trouxo algo de sol, pouco, pero dabondo para baixar uns días á horta a plantar e sementar.
Visto o febles que nos saen as plantas no laboratorio por mor da falta de luz, mercamos uns plantóns de coles nos mercados locais, pedindo consello ás vendedoras.
¡Sempre é boa idea pedir consello ós maiores e expertos!
Os rapaces de 5º transplantáronas ó horto nos seguintes pasos:

1. Prepararon a terra a base de sacho para movela e rastrillo para igualala.
2. Sacharon catro regos con 70 cm de distancia entre cada un.
3. Regaron estes surcos con auga de choiva.
4. Colocaron os plantóns nos regos, a uns 30-40 cm uns de outros.
5. Cubriron de terra ata o comezo do talo, sen cubrir as follas e compactándoa ben.
6. Cubriron abono de herba, procedente doutra zona do noso centro.

Plantando as coles de Bruselas

Abonando a plantación

Tamén aproveitamos sementes sobrantes do ano pasado, de chícharos e tirabeques, neste caso para ser sembradas polos rapaces de 3º. Contaron coa axuda dos rapaces de 5º, que prepararon o terreo (¡Non hai quen os separe do sacho!) e colocaron unha montaxe de paus e cordel para marcar o lugar, indican onde debían colocar as sementes e que, ademáis, serán unha boa base para entutorar as plantas cando medren.
O fixeron nos seguintes pasos:

1. Prepararon o terreo.
2. Clavaron uns paus (das podas), unidos por un cordel a certa altura.
3. Cunhas azadas fixeron pequenos pero fondos surcos seguindo o cordel.
4. Fixeron pequenos buratos nos surcos co dedo, cada 15 cm e puxeron 3 sementes en cada un.
5. Cubriron de terra e regaron con auga de choiva.

Preparándolle o terreo ós cativos

¡Ah! E dicirvos que os sementeiros de pementos comezaron a xerminar por fin.
Por último, o álbume completo do proceso de transplante das coles e algunha cousiña máis.
¡Ata pronto!